ZEO (Zamenhof/Esperanto-Objektoj)
 Zamenhof-Esperanto-Objektoj (mallongigite — ZEO) estas realaj materiaj au nemateriaj objektoj ligitaj kun la vorto Esperanto au kun nomo de gia kreinto: stratoj, placoj, sipoj, monumentoj, memortabuloj, ec malgrandaj planedoj-asteroidoj.
La unua Zamenhof-Esperanto Objekto aperis en Hispanio en Malago, gi estis la sipo nomita Esperanto, konstruita kaj lancita en 1896.
La enciklopedio de Esperanto 1934 jam enhavis la liston de 54 urboj, kie estis la stratoj au tia specaj sociaj spacoj.
 En 1997 la germana esperantisto Hugo Rollinger publikigis la libron titolitan «Monumente pri Esperanto — ilustrita dokumentaro pri 1044 Zamenhof / Esperanto-objektoj en 54 landoj» kaj gis sia morto en 2001 li nombris 1260 tiaj objektoj. Guste li elpensis la siglon ZEO kaj donis konkretajn kriteriojn por inkluzivigo de objekto en la listo. Post la morto de Hugo Rollinger la listo estas daurigata kaj konservata de UEA kaj nun gi nombras cirkau 1400 objektoj.
Tamen, ekzemple, la listo ne entenas komercajn entreprenojn, kun nomoj Esperanto, nur pro tio, ke ili situas en la Esperanto-stratoj, ankau objektojn, dedicatajn al esperantistoj, kies plejgrava merito estis alia agado. Ekzemple, en Madrida parko Retiro staras la statuoj de du porsonoj, kiuj siatempe prezidis Hispanan esperanton asocion, sed neniun el ili ni nomu ZEO, car la kauzo estis ilia socia kaj scienca agado.
Kutime oni enlistigas tiujn nomojn de esperantistoj, kies esperanto agado miritis estimon, ekzemple «Plaza Doctor Juan Regulo Perez» en La-laguno (Tenerifo) au «Calle Esperantista Hernandez Lahuerta» en Valencio.
Plej granda nombro de ZEO lokigas en Brazilo. En Pollando, naskiglando de Esperanto, ili estas cirkau cent. Plej granda nombro de ZEO en Pollando estas en la urbo Malbrok, kie lokigas 43 objektoj, ligitaj kun Esperanto, kun la kulturo de Esperanto au kun apartaj esperantistoj. Plejparte ili situas en la tiel nomata Parko de Paco.
En Odeso trovigas du objektoj: La monumento al la kreinto de Esperanto L. Zamenhof kaj memortabulo al V.Gernet .
Sufice grandan nombron de ZEO konsistigas stratoj kaj placoj, nomitaj Esperanto au Zamenhof. En Hispanio en plejmultaj grandaj urboj situas stratoj kun la samaj nomoj. La lastaj objektoj en la listo estis Glorieta del Esperanto en Teruel (2017) kaj Rotonda del Esperanto en Guardamar-del-Segura (Alikante) en 2018. La urbo kun plej multaj ZEOj en Hispanio estas Ceste (Velensio), kiu havas ne nur stratojn, dedicitajn al Esperanto kaj Zamengof, ankau tiujn dedicitajn al du famaj lokaj esperantistoj: Francisko Magnier kaj Henriko Arnau.
Ankau estas enlistigitaj monumentoj kaj memortabuloj, dedicitaj al Esperanto au Zamenhof, foje ligitaj kun konforma strato au placo, foje sendependaj. Do, ni havas la monumenton de Zamengof en Sabadel, kiu datigas per 1989 kaj havas la altecon 12 metrojn – gi estas plej alta ZEO en la mondo.
En ukrainia urbo Lviv ekzistas la strato V.Erosenko, esperantisto. En 2014 tie aperis la memortabulo omage al esperantista verkisto V.Erosenko.
 Alia varianto estas tombomonumentoj ligitaj kun Esperanto. Plej grava el ili estas tombostono en la varsovia hebrea tombejo, ornamita per la verda stelo kaj esperantaj skribajoj. Gi igis la turista vidindajo.
En Odeso povus aperi ankorau unu ZEO – tombomonumento al la skulptisto N.V.Blajkov, la kreinto de Zamengof-busto (str. Deribasovskaja,3). Nikolaj Vasiljevic, lau onidiroj kaj nekontrolitaj publikajoj, kreis por si mem la tombostonon kun esperanto-skribajo. N.V.Blajkov mortis en 1971 (au 1972) – la informoj diferencas, kaj arkivaj paperoj de Tairova-tombejo forbrulis dum incindio. En 2019 mi provis serci la tombon, sed ne sukcesis. Ankau neniu fidinde scias , cu vere estis pretigita kaj starigita tiu tombostono.
Ofte naturajn geografiajn objektojn (riveretojn, insulojn, montarojn ktp) oni nomas Esperanto au Zamengof.
Plej norda ZEO estas la kabo Esperanto (Esperantoneset) en Spicbergo (78°37' de norda latitudo), plej suda estas la insulo Esperanto en Antarkto (62°25' de suda latitudo). Foraj ZEOj estas la asteroidoj Esperanto (1421), Zamengof (1462) kaj la asteroido nomita honore al la fama astronomo kaj esperantisto Yrjo Vaisala (1573).
Tamen la plej foraj ZEOj estas la diskoj, kiuj flugas en la kosmaj sipoj: la tekstoj en Esperanto estis skribitaj sur la oraj platetoj de «Voyager'j», direktitaj en la interstelan vojagon - «Ni strebas vivi en paco kun la popoloj de la tuta mondo, de la tuta kosmo».
Sageto
ZEO en la mondo:
 .
|
